Wielokrotnie otrzymywałem zapytania, czy wiem, w którym europejskim kraju obowiązkowa edukacja jest najkrótsza – podejrzewam, że jesteś ciekaw, gdzie trzeba mieszkać, aby jak najkrócej chodzić do szkoły. Musisz wiedzieć, że obowiązek szkolny, czyli przymus chodzenia do szkoły i odbierania podstaw edukacji od pedagogów jest inny w różnych europejskich krajach. W odpowiedzi na na pytania bardzo chętnie przybliżę Tobie ten temat.
Przymus szkolny w Polsce
Obowiązek szkolny (ang. compulsory education) jest terminem używanych powszechnie na całym świecie i regulowanym wewnętrznie przez rząd każdego kraju. Rodzice są zobowiązani prawem do wysłania swoich dzieci do szkół, natomiast obowiązek szkolny reguluje również prawo każdego dziecka do edukacji – musisz o tym pamiętać w chwilach, kiedy nie chcesz chodzić do szkoły: nie wszystkie dzieci mają dostęp do edukacji, który w przypadku obywateli wszystkich krajów Europy jest zagwarantowany przez rząd. Jeżeli interesują Ciebie podstawy prawne tej gwarancji, odsyłam Cię do jednego z dwóch paktów dotyczących praw człowieka, do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, który ustala między innymi prawo każdego do nauki, która powinna być obowiązkowa, bezpłatna i dostępna dla wszystkich na poziomie podstawowym. Poziomy średni i wyższy powinny być, w zgodzie z postanowieniami paktu, powszechne, ale dostępne na zasadzie zdolności.
Obowiązek nauki w Polsce
Domyślam się, że zauważyliście w powyższym paragrafie bardzo interesujący fakt: podstawy prawne obowiązku szkolnego dotyczą wyłącznie nauki na poziomie podstawowym, która w Polsce kończy się w wieku 14-15 lat. Skąd, w takim razie, bierze się stwierdzenie, że uczyć musimy się obowiązkowo do ukończenia 18 roku życia? Podstawą dla tego stwierdzenia jest drugi, obok obowiązku szkolnego, obowiązek edukacyjny zapisany w polskim prawie – obowiązek nauki. Te pojęcia nie są jednoznaczne, dlatego są ujęte osobno zarówno w Konstytucji, jak i Prawie oświatowym. Obowiązek nauki zakłada kontynuowanie edukacji przez osoby, które zakończyły szkołę podstawową na jeden z kilku sposobów przewidzianych przez polskie prawo:
- możesz wybrać szkołę średnią – liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum lub branżową szkołę I stopnia;
- możesz również wybrać kształcenie ustawiczne, poprzez uczestnictwo w zajęciach oferowanych przez centra kształcenia ustawicznego;
- edukację ponadpodstawową do chwili ukończenia 18 roku życia może zapewnić Ci pracodawca w formie przygotowania zawodowego;
- w wyjątkowych przypadkach – jeżeli udało Ci się ukończyć szkołę ponadpodstawową przed 18 rokiem życia – możesz kontynuować obowiązek nauki w szkole wyższej.
Pobierz za darmo już dziś omówienie i ćwiczenia czasownika "to be" (być) w czasie teraźniejszym!
Obowiązki edukacyjne w Polsce mają już dość długą tradycję – obowiązek szkolny został wprowadzony już w 1919 roku dla wszystkich dzieci, których miejsce zamieszkania znajdowało się w promieniu 3 kilometrów od szkoły. Od 1959 roku wszystkie dzieci w Polsce były zobowiązane do uczęszczania do szkoły. Jeżeli zaś weźmiemy pod uwagę całą Europę, obowiązkowa edukacja oraz prawo do nauki mają swoje korzenie w XVIII wieku, kiedy zostały wprowadzone na terenach Danii, Austrii i Prus.
Do dnia dzisiejszego obowiązkowej edukacji nie wprowadzono tylko w kilku krajach na całym świecie – to prawda, są takie kraje, gdzie dzieci nie muszą chodzić do szkoły! Są to Bhutan, Oman, Papua-Nowa Gwinea, Wyspy Salomona oraz jedno małe państewko nieco bliżej domu – Watykan.
Obowiązkowa edukacja w krajach europejskich
Opowiedziałem Tobie już, dlaczego trzeba chodzić do szkół w Polsce – prawo wymaga od rodziców, aby posyłali dzieci do szkoły i dopełnili obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki. Przejdźmy teraz do innych krajów europejskich. W jakim wieku rozpoczyna się obowiązkowa edukacja oraz czy funkcjonują w nich takie terminy, jak obowiązek szkolny i obowiązek nauki? Odpowiedzi na te pytania zawarte są z reguły w konstytucjach każdego kraju z osobna.
Belgia
Interesującym przykładem jest Belgia – jestem pewny, że spodoba Ci się wypełnianie obowiązku edukacji w tym kraju. W Belgii nie ma obowiązku szkolnego, jest wyłącznie obowiązek nauki, który rozpoczyna się w wieku 6 lat, a kończy w wieku lat 18. Oznacza to, że rodzice nie muszą posyłać swoich dzieci do szkół, jeżeli zapewnią im od najmłodszych lat alternatywną edukację. Oczywiście, większość dzieci chodzi do szkół, które są opłacane przez rząd, jednak indywidualna edukacja w warunkach domowych jest również akceptowalna.
Bułgaria
Edukacja w Bułgarii na pewno przypadnie Tobie do gustu nieco mniej. W 2012 roku zmiany w bułgarskim prawie oświatowym wprowadziły obowiązkowe dwa lata edukacji przedszkolnej. Z tego powodu, dzieci rozpoczynają obowiązkową edukację w wieku 5 lat. Podobnie jest na Cyprze oraz w Grecji, gdzie dziecko w wieku 5 lat rozpoczyna trwającą jeden rok edukację przedszkolną, a następnie – w wieku 6 lat – idzie do szkoły podstawowej.
Węgry
Węgierski rząd w roku 2015 jeszcze bardziej zaostrzył obowiązek edukacji. Zgodnie z prawem, dzieci mają obowiązek kształcić się w przedszkolu już od 3 roku życia, natomiast możliwe są wyjątki związane z indywidualnym rozwojem dziecka. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że zdarzają się trzylatki, które potrafią literować słowa i znają wszystkie cyfry, ale są również takie dzieci, którym nauka czytania i liczenia przychodzi z trudem.
Szukasz alternatywnych metod nauczania?
Niemcy
W Niemczech obowiązek edukacji jest zależny od kraju związkowego, w którym mieszkacie. Od razu zaznaczam, że wszystkie dzieci w Niemczech podlegają obowiązkowi szkolnemu, czyli muszą odebrać odpowiednia edukację na poziomie podstawowym w szkołach. Natomiast pomiędzy krajami związkowymi różni się zarówno wiek, od którego dzieci rozpoczynają edukację, jak i czas trwania obowiązku szkolnego. Przykładem, który zwykle podaję są Bawaria i Dolna Saksonia. Bawaria jest położona na południowym wschodzie Niemiec i obowiązek szkolny trwa tam 9 lat. Natomiast w zlokalizowanej na północnym zachodzie Dolnej Saksonii obowiązek szkolny trwa 12 lat.
Portugalia
W Portugalii istnieje zarówno obowiązek nauki, jak i obowiązek szkolny. Możliwa jest jednak nauka w warunkach domowych, natomiast spełnione muszą być specjalne warunki – dziecko musi być zarejestrowane w najbliższej szkole oferującej edukację podstawową, a jego umiejętności muszą być weryfikowane co kwartał przez pedagogów z tej szkoły.
Zakończenie edukacji
Wiekiem zakończenia edukacji (ang. school-leaving age) nazywamy taki wiek, w którym legalnie można zakończyć obowiązek nauki – to bardzo ważne, aby nie mylić go z obowiązkiem szkolnym. W większości krajów pokrywa się on z wiekiem, kiedy legalnie można zdobyć zatrudnienie i podpisać umowę o pracę lub umowę cywilno-prawną. Pozwala to obywatelom tych krajów w płynnym przejściu z etapu kształcenia do etapu kariery zawodowej. W niektórych krajach – również europejskich, zdarza się, że wiek legalnego rozpoczęcia pracy jest niższy niż wiek zakończenia edukacji – jeżeli ta różnica jest znaczna, pojawia się ryzyko, że dziecko zrezygnuje z edukacji na rzecz pracy i utrzymywania swojej rodziny, mimo grożących mu sankcji prawnych. Przyznam szczerze, że takie sytuacje pojawiają się raczej w krajach o niskim poziomie rozwoju społeczno-ekonomicznego. Z drugiej strony, mamy bardzo wyraźny przykład tego, o czym piszę powyżej, w Europie. Holandia jest krajem, w którym wiek zakończenia edukacji przypada na 18 rok życia, natomiast pracę legalnie można podjąć już od 13 roku życia. Jeżeli właśnie wpadłeś na pomysł przeprowadzenia się do Holandii i rozpoczęcia kariery zawodowej w tak wczesnym wieku, muszę Cię uprzedzić, że nastolatek powyżej 12 roku życia może otrzymać karę grzywny w wysokości nawet 3.900,00 euro za unikanie obowiązku szkolnego bez ważnej przyczyny.
W którym kraju europejskim obowiązkowa edukacja jest najkrótsza?
Odpowiem teraz na powyższe pytanie – Biorąc pod uwagę wiek zakończenia edukacji, krajem, w którym edukacja przestaje być, obowiązkiem w najniższym wieku jest Serbia. Od roku 2006, obowiązek edukacji w Serbii rozpoczyna się od jednego semestru w przedszkolu, do którego przyjmowane są dzieci w wieku 5-6 lat. Następnie dzieci uczęszczają do ośmioletniej szkoły podstawowej, którą kończą po ośmiu klasach, w wieku 14 lat. Serbia jest również interesującym przypadkiem w Europie pod innym względem – to jedyne państwo, w którym legalny wiek rozpoczęcia pracy jest wyższy od wieku zakończenia edukacji. W Serbii umowę o pracę możesz podpisać dopiero po ukończeniu 15 roku życia, wobec czego w przypadku, kiedy uczeń decyduje się na zakończenie szkoły po edukacji podstawowej, musi zaczekać przynajmniej rok na rozpoczęcie kariery zawodowej i legalne zatrudnienie.
Większość krajów europejskich ustaliło wiek zakończenia edukacji na 15-16 lat, co zwykle daje 8-9 lat obowiązkowej edukacji podstawowej. Tylko w kilku państwach obowiązek edukacji trwa do 18 roku życia – poza obowiązkiem nauki w Polsce, tymi państwami są: Belgia, niektóre kraje związkowe Niemiec, Włochy, Luksemburg, Macedonia, Holandia oraz Portugalia. Poza Luksemburgiem, gdzie legalny wiek rozpoczęcia pracy również wynosi 18 lat, we wszystkich pozostałych krajach, gdzie naukę kończy się w roku uzyskania pełnoletności, pracę można rozpocząć wcześniej.
Podsumowanie
Kończąc, chciałbym Tobie drogi czytelniku powiedzieć, że system edukacji w Polsce, szczególnie w porównaniu do systemów europejskich, nie wypada źle. Przedszkole nie jest obowiązkowe, jak w niektórych państwach Europy, edukacja podstawowa trwa tylko osiem lat i prawo przewiduje różne możliwości kontynuowania edukacji ponadpodstawowej. Ponadto, polski system edukacyjny zapewnia bezpłatne uczęszczanie do szkół średnich i wyższych, dzięki czemu z roku na rok w Polsce przybywa wysoko wyspecjalizowanych, wykształconych ludzi, gotowych na podjęcie pracy. Jeżeli spojrzymy na to globalnie i weźmiemy pod uwagę przyrost naturalny oraz coraz większy nacisk społeczeństw na uzyskanie odpowiedniego wykształcenia, dojdziemy do takich samych wniosków, jakie UNESCO przedstawiło w 2006 roku: w ciągu kolejnych trzydziestu lat (czyli do roku 2036) wykształcenie uzyska więcej osób, niż do roku 2006 w całej historii świata.
Niestety dla PIS nauczanie nie jest priorytetem. Rząd Buzka wprowadził gimnazja, co rząd PIS zlikwidował. Rządy PO PSL wprowadziły obowiązek szkolny od 6 roku życia i znowu Rząd PIS na wniosek Państwa Elbanowskich, podniósł obowiązek szkolny od 7 roku życia. Pensje nauczycieli są skandalicznie niskie, nauczyciele odchodzą z zawodu itd. itp
Cześć Dzierzba.
Mam tylko nadzieję, że jednak ludzie nie przestaną choćby na własną rękę edukować się i rozwijać. Dzisiejszy świat pomimo wszystko niesie wiele możliwości.
Serdecznie pozdrawiam.
Michał
A na co komu do szczęścia potrzebne były te gimnazja? Wprowadziły tylko zamęt. Tego samego można nauczyć się w szkole podstawowej przez 8 lat. Baaa, żeby się uczyć wcale nie jest potrzebna do tego szkoła i nauczyciele. Czytać, pisać i liczyć każdy rodzic dziecko nauczy, a dalej można nauczyć się wszystkiego czego dusza zapragnie bez durnego siedzenia w ławkach od dzwonka do dzwonka. Szkoła niczego nie uczy poza zrujnowaniem dzieciom i młodzieży psychik i zrujnowaniem samodzielnego logicznego myślenia!
Przymus szkolny jestniczym innym tylko FASZYZMEM (faszyzm – to z definicji „nic bez panstwa , wszystko w panstwie”) – jest podłym i bandyckim prawem, gdzie odbiera się dzieci rodzicom i na siłę uczy zachować całkowicie sprzecznych z sumieniem i poglądami rodziców – zależnie od tego, która akurat partia rządzi, to tej akurat propagandy dzieci musza się uczyć – jest to całkowicie srzeczne z prawem naturalnym rodziców do wychowywania swoich własnych dzieci z godnie ze swoim sumieninem – trzeba ten łajdacki, faszystowski system obalić!!!!!!!!!!!!!! Precz z odbieraniem dzieci rodzicom. Precz z Faszyzmem, precz z PO , precz z PiS. Gdybym miał dzieci w wieku szkolnym , którym sie narzucić chce tzw. „edukację zdrowotną” to musiałbym wyjechac z POlski i poprosiłbym o azyl, inaczej za nieposyłanie dzieci do szkoły wsadziliby mnie do więzienia i odebrali dzieci. W takim Panstwe żyjemy.