Zauważyłem, że późną wiosną i latem kierujecie do mnie wiele pytań o egzamin maturalny. Nie jestem tym faktem zdziwiony – w Polsce matury rozpoczynają się zwykle wraz z początkiem maja, ich wyniki są ogłaszane do połowy sierpnia. Następnie rozpoczyna się rekrutacja do szkół wyższych, w której wynik uzyskany z egzaminu maturalnego jest niezwykle ważnym kryterium. Oznacza to, że z pewnej perspektywy matura jest jednocześnie egzaminem wstępnym na studia. W tym artykule opowiem wam o egzaminach dojrzałości w niektórych krajach europejskich.
Egzamin dojrzałości
W związku z tym, że do egzaminu kończącego szkołę ponadpodstawową podchodzimy w wieku około osiemnastu lat, nazywany jest on w wielu krajach właśnie egzaminem dojrzałości (ang. matriculation examination). Zauważcie, że szkołę średnią można skończyć, nie podchodząc do matury – spełniamy w tym momencie obowiązek nauki, natomiast nie spełniamy warunku koniecznego do przyjęcia do szkoły wyższej. Zdanie wszystkich egzaminów maturalnych wiąże się z otrzymaniem świadectwa, które uprawnia do udziału w rekrutacji na wymarzony kierunek. Takim formalnym określeniem na wstąpienie byłego ucznia szkoły średniej w szeregi studentów jest immatrykulacja – słowo pochodzące z łaciny od immatriculatio, które we współczesnej polszczyźnie oznacza „wpisanie, zaliczenie”. Rozumiecie już, skąd wzięła się angielska nazwa egzaminu dojrzałości i jaki ma związek z polską immatrykulacją?
W różnych państwach świata spotkamy się z różnymi nazwami egzaminu dojrzałości. „Matura” jest najpopularniejszą – tak nazywa się egzamin uprawniający do rekrutacji na studia nie tylko w Polsce, ale również w Albanii, Austrii, Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Chorwacji, Republice Czeskiej, Czarnogórze, na Węgrzech, we Włoszech, w Kosowie, Liechtensteinie, Macedonii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii i na Ukrainie. Test na tym samym poziomie, co matura, który kończy szkołę średnią w Anglii i Walii nosi nazwę „A-level”. W Niemczech, Estonii i na Litwie spotkamy się z egzaminem „Abitur”, zaś we Francji i krajach frankofońskich w użyciu jest nazwa „baccalauréat”. Przyjrzymy się dokładniej tym egzaminom, jak również tak zwanej „maturze międzynarodowej”, czyli „International Baccalaureate Diploma Programme”. Być może ta ostatnia forma wyjątkowo Was zainteresuje.
Matura
Matura w Macedonii
Na początek przywołałem najtrudniejszy egzamin dojrzałości, o którym w Europie mówi się matura. W Macedonii wszyscy uczniowie, którzy po ukończeniu szkoły średniej planują studia są zobowiązani do przystąpienia i zdania tego egzaminu, który składa się z pięciu części. Pierwszą jest egzamin z języka ojczystego, którym w przypadku Macedonii może być macedoński, albański lub turecki (największa mniejszość narodowa w tym kraju jest reprezentowana przez Turków). Drugim obowiązkowym egzaminem jest matematyka – z maturą z matematyki spotkacie się w prawie każdym kraju europejskim, a jestem pewien, że byliście tego ciekawi. Egzamin z matematyki można zamienić na egzamin ze współczesnego języka obcego, o czym uczniowie decydują już w czasie nauki w szkole średniej. Trzecim i czwartym egzaminem obowiązkowym jest matura z dwóch dowolnie wybranych przedmiotów szkolnych. Ostatnim etapem jest przygotowanie i przedstawienie projektu dotyczącego wybranego tematu. Nie sądzicie, że to dość trudna formuła egzaminu dojrzałości?
Szukasz alternatywnych metod nauczania?
Matura w Bułgarii
Skoro byliśmy przy najtrudniejszej maturze w Europie, przejdźmy teraz do najłatwiejszej formuły. W Bułgarii jedynym egzaminem, do którego przystępują wszyscy uczniowie zdający maturę jest język ojczysty, czyli bułgarski. Drugi egzamin zdaje się z wybranego przez ucznia przedmiotu, a wybierać można wyłącznie spośród wąskiego zakresu: język obcy nowożytny, matematyka, fizyka, chemia, biologia, historia, geografia lub filozofia. Uczniowie mogą również wnioskować o przystąpienie do trzeciego egzaminu spośród wyżej wymienionych – zwiększa to ich szanse na przyjęcie na studia, jednak nie jest popularne w środowisku szkolnym. Tu muszę zaznaczyć, że każdy egzamin zdaje się zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej – możecie sobie teraz wyobrazić maturę ustną z matematyki.
Matura w Kosowie
Jestem pewny, że gdybyście władali jednym z oficjalnych języków Kosowa (albański, serbski, turecki lub bośniacki) bylibyście, bardzo zainteresowani przystąpieniem do matury w tym niewielkim kraju. Egzamin dojrzałości trwa dwa dni i każdego dnia wszyscy uczniowie do niego przystępujący zdają po jednym teście. Pierwszego dnia test składa się ze stu pytań dotyczących wiedzy ogólnej, natomiast drugiego dnia test składa się ze stu pytań dotyczących wiedzy fachowej. Ten egzamin dojrzałości odbywa się we wszystkich szkołach Kosowa w tym samym terminie i jego zaliczenie jest konieczne do kontynuowania nauki w szkole wyższej.
Matura we Włoszech
Matura we Włoszech przebiega i jest oceniana całkowicie inaczej, niż matura w Polsce. Składa się z części pisemnej i ustnej, natomiast od roku szkolnego 2018/2019 część pisemna dotyczy wyłącznie dwóch egzaminów (nie trzech, jak było do tej pory). Pierwszy pisemny egzamin zdawany jest z języka włoskiego i wygląda identycznie na terenie całego kraju. Drugi pisemny egzamin jest zależny od rodzaju szkoły, do jakiej uczęszcza uczeń – w liceach naukowych może to być matematyka, w liceach klasycznych łacina, zaś w liceach lingwistycznych język angielski. Włoskie ministerstwo edukacji dokonuje wyboru na kilka miesięcy przed terminem egzaminu maturalnego i określa, do jakiego przedmiotu muszą się przygotować wszyscy uczniowie z danego typu szkoły średniej. Zdecydowanie trudniejszy jest egzamin ustny – ma on potwierdzić, czy uczeń opanował wiedzę, przekazaną mu z różnych przedmiotów w ostatnim roku nauki. Komisja egzaminacyjna ma prawo zapytać o każdy przerobiony w szkole temat, jak również sprawdzić, czy uczeń potrafi podejść do danego zagadnienia interdyscyplinarnie. Nie uważacie, że właśnie taki sposób przetestowania wiedzy ucznia jest najbardziej obiektywny? Owszem, egzamin jest trudny, ale jaką satysfakcję daje jego zaliczenie!
Egzamin dojrzałości w Anglii
Egzaminy A-level (dokładnie General Certificate of Education Advance Level) to podstawowe kryterium przyjęcia na uniwersytet w Anglii, Walii i Północnej Irlandii. Większość uczniów szkół ponadpodstawowych przygotowuje się do egzaminów A-level przez dwa lata, wybierając trzy lub cztery przedmioty z bardzo szerokiej listy. Jeśli o samą listę przedmiotów chodzi, wyobraźcie sobie zdawanie matury z antropologii, kryminalistyki, mody czy dziennikarstwa. Z bardziej egzotycznych języków obcych dla młodych Anglików dostępne są między innymi afrikaans, bengalski czy urdu. Brytyjskie uniwersytety wymagają przynajmniej trzech zdanych egzaminów A-level, aby przyjąć ucznia w szeregi studentów. System edukacji w Wielkiej Brytanii zdecydowanie różni się od naszego, prawda?
Egzamin dojrzałości w Niemczech
W Niemczech, Estonii i na Litwie egzamin dojrzałości nosi nazwę Abitur. Certyfikat, jaki niemieccy uczniowie otrzymują na zakończenie szkoły średniej zawiera zarówno wyniki egzaminu dojrzałości, jak i oceny wystawione na koniec ostatniej klasy. Procedura podejścia do egzaminu dojrzałości różni się w zależności od kraju związkowego – uczniowie zwykle podchodzą do egzaminu z czterech lub pięciu przedmiotów, z których przynajmniej jeden jest ustny. Przedmioty wybierane są zwykle przez samego ucznia, ale muszą pokrywać trzy ogólne dziedziny wiedzy:
- umiejętności językowe, artystyczne i z zakresu literatury,
- umiejętności socjalne,
- umiejętności matematyczno-przyrodnicze
Szukasz skutecznego miejsca do nauki języka angielskiego?
Egzamin dojrzałości we Francji
Uczniowie we Francji na zakończenie szkoły średniej mają możliwość zaliczenia jednego z trzech rodzajów egzaminu dojrzałości:
- baccalauréat général, który uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia,
- baccalauréat technologique, dzięki któremu można uczyć się na krótkich, technicznych kursach oferowanych przez szkoły wyższe,
- baccalauréat professionnel, który pozwala na przyjęcie do pracy.
Formuła egzaminu dojrzałości we Francji zmieni się w 2021 roku. Zamiast wyboru jednej z konkretnych ścieżek edukacyjnych (naukowej, socjologiczno-ekonomicznej lub humanistycznej) uczniowie będą mieli do wyboru trzy kursy specjalistyczne z dwunastu dostępnych. Podobnie, jak w innych krajach, egzamin należy zdać zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej.
Matura międzynarodowa
„International Baccalaureate Diploma Programme” jest dostępny również w Polsce – jestem pewny, że czekaliście na tę informację. Jako część międzynarodowego programu, nauka realizowana jest w języku angielskim, francuskim lub hiszpańskim. W Polsce do programu mogą przystąpić uczniowie liceów ogólnokształcących, którzy ukończyli pierwszą klasę – nauka do matury międzynarodowej trwa dwa lata i obejmuje sześć kursów przedmiotowych:
- język podstawowy, którym może być język ojczysty ucznia,
- język dodatkowy – możliwe jest rozpoczęcie nauki języka od podstaw lub kontynuacja języka, którego wcześniej się uczyliście,
- nauki społeczne,
- nauki doświadczalne,
- nauki matematyczne,
- sztuka,
Pobierz za darmo już dziś omówienie i ćwiczenia czasownika "to be" (być) w czasie teraźniejszym!
Podejrzewam, że jesteście ciekawi, gdzie w Polsce można przystąpić do programu matury międzynarodowej. Program jest realizowany przez około pięćdziesiąt placówek, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Pełną ich listę na pewno znajdziecie w sieci, ale od razu Wam zdradzę, że najwięcej tego typu szkół jest zlokalizowanych w Warszawie i Krakowie.
Sesja maturalna składa się w tym programie z sześciu egzaminów, z których można uzyskać maksymalnie 42 punkty. Dodatkowe 3 punkty maturzysta może otrzymać za esej oraz pracę badawczą. Z sześciu egzaminów, do których przystępuje uczeń, trzy muszą być zdawane na poziomie rozszerzonym i trzy na podstawowym. Zaliczenie matury wymaga zdobycia minimalnie 24 punktów oraz zaliczenia trzech osobnych kursów:
- TOK – teoria wiedzy,
- CAS – program rozwoju osobistego,
- EE – praca badawcza.
Uzyskany w ten sposób dyplom „International Baccalaureate Diploma” jest honorowany w około dziewięćdziesięciu krajach na całym świecie, przez ponad trzy tysiące uczelni wyższych. Interesujące, prawda? Uważam, że jest to jedna z najtrudniejszych, ale również najbardziej satysfakcjonujących ścieżek edukacyjnych dostępnych w Polsce.
Ciekawy artykuł o różnicach w egzaminach maturalnych w różnych krajach Europy. Interesujące, że niektóre kraje skupiają się głównie na testach, podczas gdy inne stawiają duży nacisk na pracę pisemną. Wydaje się, że każdy system ma swoje zalety i wady. Warto zwrócić uwagę na te różnice, zwłaszcza jeśli planuje się studia lub pracę za granicą.
Dokładnie jest tak ja napisałeś. Warto zwrócić uwagę na występujące różnice w zależności w którym kraju mamy zamiar nadal poszerzać swoją edukację.
Pozdrawiam!
Michał.