Program nauczania w polskich szkołach jest niezwykle wymagający. Dzieci, aby przyswoić wymagany od nich poziom wiedzy, muszą niejednokrotnie chodzić na zajęcia dodatkowe. Poświęcają na to czas wolny, który mogłyby wykorzystać na zabawę lub poznawanie świata. Niestety, cały wysiłek włożony w edukację nie jest współmierny do wyników, jakie polscy uczniowie osiągają na arenie międzynarodowej, i do tego, jak potem radzą sobie w życiu. Statystyki pokazują, że po szkole do dorosłego życia lepiej przygotowani są uczniowie z Danii, Niemiec czy Finlandii. Wszyscy oni spędzają w szkołach znacznie mniej czasu, a uczniowie w Finlandii nie mają również prac domowych. Jaki jest więc powód tej różnicy poziomów? Otóż dzieci z wymienionych przeze mnie krajów uczą się w szkole również sztuki. W tym artykule postaram się udowodnić Ci, że sztuka jest w szkole równie istotna jak nauka przedmiotów ścisłych i języków obcych.
Na czym polega nauka sztuki?
To, jak wygląda nauczanie sztuki, zależy od poziomu zaawansowania i celu, jaki postawimy sobie do osiągnięcia. Zajęcia dodatkowe ze sztuki mogą polegać na nauce konkretnej techniki, na przykład rysunku czy gry na instrumencie. Są też kursy, które, zamiast skupić się na osiąganiu biegłości technicznej, oferują intuicyjne tworzenie dzieł, opartych na ukrytych emocjach. Nauka sztuki może polegać też na poznawaniu jej w teorii.
Zajęcia artystyczne dla dzieci odbywają się w zespołach, małych grupach lub indywidualnie. Mogą one prowadzić do osiągnięcia poziomu mistrzowskiego, który umożliwia potem wykonywanie artystycznego zawodu, lub jedynie czerpania przyjemności z tego, co robimy.
Cel nauki
W przypadku innych szkolnych przedmiotów celem jest opanowanie konkretnych wiadomości, które można potem wykorzystywać w życiu zawodowym. Nikt nie wie jednak, czy faktycznie to, co zostało nauczone, zostanie wykorzystane. Inaczej jest z przedmiotami artystycznymi. Mają one na celu przede wszystkim zdobycie tak zwanych umiejętności miękkich, takich jak kreatywność, umiejętność pracy w zespole czy wrażliwość. Trzeba przyznać, że niezależnie od wykonywanej profesji, takie umiejętności przydają się w życiu.
Gdzie można nauczyć się sztuki?
- szkoły artystyczne – są nastawione na osiągnięcie bardzo wysokiego poziomu artystycznego i technicznego. Ich absolwenci mogą ubiegać się o miejsca na uczelniach artystycznych, a także wykonywać zawód artysty. Szkoła artystyczna to miejsce dla osób, które traktują sztukę jak największą pasję i są w stanie wiele dla niej poświęcić.
- prywatne szkoły – powstaje coraz więcej prywatnych szkół, które oferują zajęcia artystyczne dla dzieci i młodzieży. Ich poziom może również być bardzo wysoki, ale metody nauki będą bardziej zróżnicowane, a kształcenie nie musi być nastawione jedynie na zawodowe zajmowanie się sztuką. Szkoła prywatna to idealne miejsce dla osoby, która chce rozwijać swoje umiejętności, ale jednocześnie rozwijać się w innych dziedzinach.
- nauczyciele prywatni – współpraca z nauczycielem sztuki jest dobrą opcją, niezależnie od poziomu i celu, jaki postawi przed sobą uczeń. Można znaleźć zarówno nauczycieli, którzy wspomogą rozwój kreatywności poprzez nauczanie sztuki, jak i przygotują ucznia do egzaminu na uczelnię artystyczną. Cenowo jest to najdroższa opcja, jednak poziom i szybkość nauki czyni tą metodę opłacalną.
- samodzielna nauka – opcją dla osób zdeterminowanych i pełnych pasji jest samodzielna nauka sztuki. W sieci istnieje wiele inspirujących blogów, na których znaleźć można przydatne informacje. Ta metoda nauki jest tania, jednak wymaga wielkiego zaangażowania i siły woli, aby nie poddać się mimo licznych przeciwności.
Czy nauka sztuki jest potrzebna współczesnemu człowiekowi?
Mogłoby się wydawać, że we współczesnym świecie nauka sztuki jest już zupełnie nieprzydatna. Żyjemy w czasach, kiedy wszystko dzieje się z niewyobrażalną dla naszych przodków prędkością i wydawać by się mogło, że nikt nie ma już czasu na wysłuchanie koncertu lub zastanowienie się nad przeczytanym wierszem. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że sztuka otacza nas ze wszystkich stron, a ucząc się jej, uwrażliwiamy się nie tylko na konkretne dzieła, ale także na cały świat. Bez tego wyczulenia na piękno nie będziemy w stanie docenić życia i świata, który nas otacza, a dalszy rozwój stanie się bezcelowy.
Nauka sztuki w polskich szkołach
Niestety, pomimo tego, że sztuka jest bardzo ważnym elementem życia, jej nauka w polskich szkołach pozostawia wiele do życzenia. Ilość godzin przeznaczonych na lekcje muzyki i plastyki zmniejsza się na rzecz innych przedmiotów. Sztuka najczęściej nauczana jest w formie teoretycznej, bez możliwości spróbowania swoich sił w wybranej dziedzinie. Nikt też nie podkreśla wagi nauczania sztuki w rozmowach z uczniami. W rezultacie dzieci traktują ją jako nic nie warty przedmiot, który niczego nie wnosi w ich życie.
Korzyści z nauki sztuki
Poniżej przedstawię Ci korzyści, jakie wynikają z nauki sztuki. Jak zobaczysz, jest ich bardzo wiele.
Sztuka wyzwala emocje
Sztuka ma przede wszystkim wzbudzać i wyzwalać w ludziach emocje. Dziecko, które od małego nauczone jest odbioru sztuki, ma mniejszą szansę wyładowywania negatywnych emocji w sposób zagrażający jemu lub otoczeniu. Regularny kontakt ze sztuką umożliwia wyładowanie napięcia emocjonalnego za pomocą tańca lub muzyki.
Dzieci, które aktywnie uczą się sztuki, oprócz wyzwalania emocji, uczą się je świadomie wyrażać i komunikować.
Sztuka wyzwala kreatywność
Polski system nauczania nie pozwala na naukę kreatywności. Kładzie się nacisk na zadaniową naukę, która ma doprowadzić jedynie do pomyślnego zaliczenia egzaminu i dostania się na studia. W praktyce jest to uczenie dzieci konkretnych schematów myślowych, dzięki którym rozwiązują zadania.
Aby zrównoważyć brak kreatywnego myślenia w szkole, dobrze jest zapisać dziecko na zajęcia dodatkowe ze sztuki, podczas których nauczy się myśleć twórczo i rozwiązywać problemy w nieszablonowy sposób. Pomocne będą tutaj zajęcia z aktorstwa, tańca czy zespół wokalny.
Sztuka uczy pracy w grupie
Działania artystyczne zazwyczaj nie ograniczają się do jednej osoby. Przy projekcie pracuje więcej osób, które muszą uzgodnić swoją wizję i ujednolicić myślenie, aby z powodzeniem występować. Dziecko, które należy do grupy tanecznej albo chóru musi nauczyć się nie tylko pracy z innymi, ale także zrozumieć swoje miejsce w zespole.
Sztuka uczy otwartości i empatii
Zrozumienie sztuki wymaga od dziecka umiejętności spojrzenia na świat oczami innej osoby i poznania problemów, z którymi zmaga się autor dzieła. Jest to doskonała nauka empatii i otwartości na drugiego człowieka. Dziecko z takimi umiejętnościami będzie potrafiło rozwiązać konflikt szybciej niż inni, gdyż szybko zrozumie schemat myślenia drugiej strony.
Sztuka otwiera na inne kultury
Poznając sztukę dziecko uczy się nie tylko wrażliwości i empatii, ale także zdobywa wiedzę o innych kulturach i systemach wartości. Sama wiedza teoretyczna o sztuce danego kraju nie jest w stanie zastąpić praktyki. Na przykład śpiewając w zespole pieśń ludową dziecko pozna nie tylko jej treść i sposób wykonania, ale także zrozumie, z jakimi problemami mierzyło się kiedyś społeczeństwo. Uwrażliwi je to na takie kwestie, jak tolerancja dla mniejszości, przemoc, prawa kobiet – problemy, które stają się przedmiotem dialogu na całym świecie. Im szerszą perspektywę pozna dziecko, tym łatwiej znajdzie własną opinię na każdy temat.
Sztuka wychowuje
Każdy rodzic wie, że czasem ciężko jest dotrzeć do dziecka. Najbardziej problematyczne staje się to w okresie dojrzewania, kiedy nastolatek buduje swój system wartości. Najważniejszymi autorytetami w tym okresie życia są idole z Internetu. Często nie jest to odpowiedni wzór do naśladowania – młode gwiazdy nie stronią od używek i nie uznają żadnych wartości. Jednak gdyby dzieci od małego uczyły się sztuki, znalazłyby w niej zupełnie inne autorytety – ambitnych twórców, z których mogłyby brać przykład.
Innym dowodem na to, że sztuka wychowuje, są książki – czytając je młoda osoba może dokonać oceny postępowania bohatera i widząc konsekwencje jego czynów trafniej dokonać własnych wyborów.
Nauka sztuki narzuca też rygor i dyscyplinę tym uczniom, którzy chcą się nią zajmować na poważnie. Uczy ich wytrwałego dążenia do celu oraz organizacji czasu.
Sztuka uczy komunikacji pozawerbalnej
Poprzez taniec i aktorstwo dziecko uczy się wyrażać swoje uczucia nie tylko za pomocą ich słownego opisu lub krzyku, ale także poprzez pokazywanie ich ruchem i gestem. Jest to świetna okazja do uwrażliwienia dziecka na uczucia innych osób oraz pokazanie innych form komunikacji, które będą pozwalały mu na budowanie głębszych i trwalszych relacji.
Sztuka wspomaga naukę innych przedmiotów
Nauka sztuki wspomaga z powodzeniem inne dziedziny nauki. Dziecko, które dużo czyta, będzie miało większy zasób słownictwa i lepiej pozna ortografię, dzięki czemu szybciej opanuje komunikację w języku ojczystym. Dzięki nauce muzyki, która wymaga uczenia się długich fragmentów wykonywanego dzieła na pamięć, dziecko będzie lepiej przyswajało wiedzę i szybciej zapamiętywało. Wyczulone na niuanse brzmieniowe ucho łatwiej wyłapie tez akcent w języku obcym, co ułatwi naukę angielskiego, podobnie jak nauka piosenek z tekstem w tym języku. Każdy rodzaj sztuki da dziecku wiedzę o historii i kulturze, którą może wykorzystać później na lekcjach historii.
Jakie zajęcia artystyczne dla dziecka wybrać?
Dostępna jest cała gama zajęć artystycznych, które można wybrać dla dziecka. Dla przedszkolaka najlepszą formą są zajęcia umuzykalniające, które uwrażliwiają na muzykę i uczą jej odbioru, podstawy malowania oraz taniec, który pozwoli pozbyć się nadmiaru energii. Na szczęście większość przedszkoli zapewnia zajęcia tego typu. Przedszkole jest też czasem, kiedy można pomyśleć o podstawach nauki gry na instrumencie. Należy jednak pamiętać, żeby nie zmuszać dziecka do gry, jeżeli mu się to nie spodoba.
W szkołach program nauczania sztuki jest mocno ograniczony, dlatego warto zainwestować w zajęcia dodatkowe ze sztuki. Dziecko na tym etapie jest w stanie samo wybrać, co je interesuje. Świetnie sprawdzą się zajęcia z tańca, który da upust nagromadzonym emocjom, śpiewu, który doda pewności siebie, oraz aktorstwa, które uczy komunikacji i pokazuje mechanizmy w relacjach międzyludzkich.
Najważniejszym kryterium przy wyborze zajęć są upodobania dziecka. Niestety, jeżeli zmusimy je do uprawiania innej dyscypliny sztuki, niż chce, możemy liczyć się z negatywnymi konsekwencjami tego wyboru. Uczęszczanie na nielubiane zajęcia dodatkowe może doprowadzić do spadku pewności siebie, zamknięcia na świat oraz awersji do sztuki w dorosłym życiu.
Czy można samemu nauczyć dziecka sztuki?
Jak wynika z tekstu, nauka sztuki ma tyle samo korzyści, co nauczanie przedmiotów ścisłych. Uczy tak zwanych umiejętności miękkich, które są warunkiem harmonijnego współżycia z innymi ludźmi i przyczyniają się do poprawy jakości pracy. Czy jednak można nauczyć dziecka sztuki samemu, bez wydawania olbrzymich ilości pieniędzy na specjalistyczne zajęcia?
Myślę, że jest to jak najbardziej możliwe. W końcu przykład idzie przede wszystkim „z góry”, od rodziców. Ci, którzy sami aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym, chodzą na koncerty, wystawy i przedstawienia, wychowają kolejne pokolenie świadomych odbiorców działań artystycznych.
Jeżeli jednak jeszcze nie interesujesz się sztuką, możesz bardzo szybko to zmienić. Wystarczy, że poświęcisz kilka minut dziennie na obejrzenie vloga o malarstwie albo zamiast kolejnego serialu włączysz koncert symfoniczny. Zdziwisz się, jak szybko te małe chwile ze sztuką zaczną sprawiać Ci przyjemność, a kultura stanie Ci się bardzo bliska.
Dzieci są też wspaniałymi nauczycielami sztuki – wystarczy porozmawiać z nimi na ten temat. Ich spostrzeżenia bywają niezwykle trafne i rozwijające również dla osób dorosłych.
Świetnym sposobem na nauczenie dziecka sztuki w domu jest spędzanie czasu na wspólnym malowaniu, czytaniu, śpiewaniu lub graniu na instrumentach, jeżeli macie taką możliwość. Nie oczekuj, że stworzysz dzieło sztuki, a jedynie staraj się pokazać dzieciom, że sztuka jest bardzo ważną częścią życia – w ten sposób na pewno osiągniesz sukces.